Oedeemtherapie

Lymfoedeem

Lymfoedeem is een ophoping van vocht in het weefsel als gevolg van een verstoord evenwicht tussen aan- en afvoer van vocht. Dit kan aangeboren zijn, maar meestal is de oorzaak van het oedeem een beschadiging van de lymfvaten of lymfklieren als gevolg van een operatie en/of bestraling. Het gevolg is steeds hetzelfde: een arm, been, het gelaat of de romp van het lichaam wordt dikker omdat het vocht niet weg kan.

Lymfstelsel

Het lymfstelsel is een netwerk van lymfvaten en lymfknopen door het gehele lichaam. Lymfvaten nemen weefselvocht op met daarin opgelost, eiwitten, afvalstoffen en schadelijke deeltjes die niet in de bloedbaan kunnen worden opgenomen. De schadelijke deeltjes en afvalstoffen worden in de lymfknopen vernietigd.

Symptomen van vocht vasthouden

Het vocht vasthouden of oedeem begint met een gevoel van spanning of zwaar gevoel in bijvoorbeeld arm of been. Lymfoedeem is niet alleen hinderlijk bij het bewegen, maar kan ook ontstekingen (“wondroos”) en gewrichtsklachten tot gevolg hebben.

Vocht kan zich op vele plaatsen ophopen, niet alleen in de armen of benen, maar ook in de buik of in het gezicht. Tijdens de zwangerschap kan er ook sprake zijn van het vasthouden van vocht.

Wat is oedeemtherapie?

Het doel van oedeemtherapie is vooral gericht op het zo veel mogelijk verminderen of volledig opheffen van het oedeem en op het voorkomen van toename van het vasthouden van vocht. Hierdoor zullen de bewegingsmogelijkheden van uw arm of been vergroot worden of in ieder geval behouden blijven.

Er zijn verschillende soorten oedeem (lymfoedeem, veneus oedeem of lipoedeem) waardoor de behandeling van oedeem mede daardoor bepaald wordt. De behandeling van vochtophopingen bestaat uit oedeemtherapie. Vaak is het een combinatie van verschillende therapieonderdelen zoals manuele lymfdrainage, compressietherapie, lymftaping, oefentherapie en/of ademtherapie. Naast deze verschillende therapieonderdelen zijn adviezen en voorlichting ook van groot belang. De oedeemtherapeut bekijkt per cliënt welke aanpak het beste is om een zo goed mogelijk resultaat te verkrijgen en te behouden.

Om de voortgang van de behandeling te kunnen bepalen, wordt de omvang van het oedeem regelmatig gemeten

Het stimuleren van zelfzorg, zelfdrainage en leren om zelf verband aan te leggen/tapen is aanvulling op de therapie. Het is ook mogelijk de partner deze technieken aan te leren.

De verschillende behandeltechnieken waaruit oedeemtherapie kan bestaan:

Manuele lymfedrainage

Manuele lymfedrainage is een techniek waarbij de oedeemtherapeut probeert, door een zachte pompende beweging, de vochtopname door de lymfvaten te stimuleren en het functioneren van goede vaten te bevorderen. Hierdoor wordt de opname en afvoer van weefselvocht verhoogd.

Oedeem- en fibrosegrepen

Oedeem- en fibrosegrepen zijn speciale handgrepen die de oedeemtherapeut toepast bij bepaalde lymfoedeemgradaties. Oedeemgrepen zorgen ervoor dat het lymfvocht door het weefsel wordt geleid naar een plaats waar het gemakkelijker wordt opgenomen. Met fibrosegrepen kan verhard weefsel (“fibrose”) soepeler worden gemaakt.

Compressietherapie

Deze therapie is een combinatie van verband leggen en bewegen. Om het effect van de behandeling te behouden, worden ledematen ingewikkeld met verband. In combinatie met compressietherapie is het van groot belang dat u bewegingsoefeningen doet. Als het oedeem na verloop van tijd niet verder afneemt, meet de oedeemtherapeut een therapeutisch-elastische kous aan.

Bewegings- en ademhalingsoefeningen

De oedeemtherapeut leert u specifieke bewegings- en ademhalingsoefeningen aan, die de afvoer van lymfvocht bevorderen. Deze oefeningen kunt u thuis zelf doen. Voldoende beweging is belangrijk, maar probeer overbelasting van het lichaam te voorkomen.

Lymfe tape voor vochtafvoer

Ook kan medical tape helpen bij langdurig en veel vocht. Met de stroken elastische tape wordt dan de afvoer van vocht onder de huid gestimuleerd; een effectieve en eenvoudige manier om de behandeling extra te ondersteunen. Deze methode kan ook ingezet worden bij de nabehandeling van (sport-)blessures of na operatieve ingrepen waarbij het vocht lastig wordt afgevoerd.